Άι γαμίδια κύριοι

Φαντάζομαι όλοι θα ξέρετε τον πολιτικά ορθό λόγο. Είναι ένας λόγος που εφαρμόζεται ανάμεσα σε ανθρώπους που δεν θέλουν να διασταυρώσουν τα ξίφη τους. Ένας λόγος ξεδοντιασμένος στηριγμένος στο αναγκαίο του συμβιβασμού. Ένας λόγος θολός, δυσυπόστατος και ασαφής που εκπορεύεται από τις ένοχες συνειδήσεις και βρίσκει έδαφος στην ανασφάλεια. Ο πολιτικά ορθός λόγος είναι ο λόγος του πούστη ανθρώπου. Όταν ο πούστης άνθρωπος διεκδικεί και πολιτικό αξίωμα ο λόγος αυτός είναι το μέσον της απόκρυψης των προθεσεών του. Αλλά υπάρχουν και αυτοί που τον χρησιμοποιούν χωρίς να διεκδικούν πολιτικό αξίωμα. Οπωσδήποτε όμως κάτι διεκδικούν από το περιβάλλον τους, τους συγγενείς, τους φίλους, τις σχέσεις τους και τους υποψήφιους γνωστούς τους. Διατηρεί κι εδώ την ιδιοτητά του ως ο λόγος του πούστη.

Δεν θα πεις στη γυναίκα του φίλου σου που γουστάρεις κι έχεις λυσσάξει να του την πάρεις ότι σκοπεύεις να καταστρέψεις το γάμο του. Θα της πεις ότι της αξίζει κάτι καλύτερο από αυτό που έχει υπονοώντας πως εσύ είσαι σε θέση να της αναπληρώσεις όλα τα κενά. Θα μπαινοβγαίνεις στο σπίτι τους με το πασαπόρτι της φιλίας και κάθε μέρα ένα κουσούρι θα έρχεται να τσαλακώνει όλο και περισσότερο την εικόνα του φίλου σου στα μάτια της με σκοπό να την κάνεις να τον σιχαθεί. Δεν θα της πεις τι μαλάκας που είναι ο άντρας σου. Θα της μιλήσεις με τον πολιτικά ορθό λόγο. "Θα μπορούσε να το χειριστεί αλλιώς. θα μπορούσε να προσέξει λίγο περισσότερο τις ανάγκες σου. Είσαι χλωμή. Δεν κοιμάσαι καλά; Πρόσεχε τον εαυτό σου σε παρακαλώ και υποσχέσου μου ότι κάθε πρωί θα πίνεις χυμό από φρέσκο πορτοκάλι. Θα σου τηλεφωνήσω για να σου το θυμίσω". Και η γυναίκα παθαίνει από το ενδιαφέρον. Βλέπει τον άντρα της που γυρίζει κατάκοπος από τη δουλειά να μη την ρωτάει πως πέρασε τη μέρα της, αν ήπιε χυμό πορτοκάλι, αν νιώθει καλά και τον συγκρίνει μ' αυτόν τον ευαίσθητο και γεμάτο ζεστό ενδιαφέρον άνθρωπο. Αρχίζει σιγά σιγά να του εκμυστηρεύεται τα παραπονά της, τους φόβους και τις αγωνίες της. Κι αυτός αρχίζει να την συμβουλεύει. Της αφιερώνει πολλές ώρες γιατί είναι ο μόνος τρόπος για να της γίνει απαραίτητος. Γίνεται ο μάνατζερ και ο μεντοράς της σε όλα. Κυρίως στον έρωτα. Και πάει, πέταξε το πουλί, σχόλασε ο γάμος, ανεπίσημα αρχικά, επίσημα κατόπιν. Πολιτικά ορθός λόγος εδώ είναι ο λόγος που δεν στρέφεται κατευθείαν εναντίον του αντιπάλου δέους αλλά δείχνει να συμμερίζεται και την θέση του. Η Πολιτική έγκειται στο ότι βάζεις την άλλη στη διαδικασία ν' αρχίσει να βλέπει ότι πριν περνούσε απαρατήρητο και μετά τα πράγματα παίρνουν το δρόμο τους. Το ζωντόβολο πάλι που είναι ο δέκτης αυτής της πολιτικής κίνησης, δεν μπορεί να αξιολογήσει τον άνθρωπο γιατί υπάρχει η ματαιοδοξία της από τη μια και η σπίθα που πέφτει πάνω στην ανιαρή της ρουτίνα από την άλλη για να φωτίσει τα ρομαντικά της όνειρα. Η απαρχή του κερατώματος.
Στον τομέα της εργασίας, πολιτικά ορθός λόγος είναι κυρίως ο λόγος του υπαλλήλου προς τον εργοδότη του. Δεν λες ποτέ στον εργοδότη σου, "ρε μαλάκα πότε θα μου κάνεις καμιάν αύξηση;" γιατί θα βρεθείς στο δρόμο. Λες, "Μήπως γίνεται κύριε Αρχήδογλου να κοιτάξετε φέτος λίγο και το θέμα του μισθού μου; Τα τελευταία τρία χρόνια είναι στάσιμος και όπως ξέρετε τα πάντα έχουν αυξηθεί, δυσκολεύομαι πολύ ν' ανταπεξέλθω στις οικονομικές μου υποχρεώσεις". Και ο κύριος Αρχίδογλου σου απαντά με τη σειρά του. "Καταλαβαίνω, καταλαβαίνω πολύ καλά φίλε μου τη θέση σου και σε συμμερίζομαι απόλυτα. Να είσαι σίγουρος ότι σε πρώτη ευκαιρία θα το δω, προς στιγμήν όμως προέχουν άλλα. Βλέπεις οι δουλειές μας δεν πάνε πολύ καλά τελευταία τα κέρδη μας μειώθηκαν κλπ κλπ" Και συ πάλι δεν γυρίζεις να του πεις. "Τι με νοιάζει εμένα ρε κόπανε αν τα κέρδη σου μειώθηκαν; Εσύ μπορεί να λες αυτό, αλλά εμένα η δουλειά μου αυξήθηκε και παίρνω λιγότερα απ' όσα όταν ήρθα". Όχι. Λες, "Ευχαριστώ για την κατανόηση. Ας ελπίσουμε φέτος να πάμε καλύτερα". Και συνεχίζεις να υπάρχεις σαν να μην υπάρχεις έχοντας κατά νου να την κοπανήσεις σε πρώτη ευκαιρία να πας αλλού, αλλά η ευκαιρία σπάνια έρχεται και κάθεσαι και περιμένεις να γεράσεις και να πάρεις τη σύνταξη. Θα μου πεις στην περίπτωση του υπαλλήλου ο πολιτικά ορθός λόγος δεν ταυτίζεται υποχρεωτικά με την έννοια του πούστη αλλά του ανθρώπου που βρίσκεται σε ανάγκη. Ωστόσο κι από αυτόν έχει γίνει μια επιλογή ανάμεσα στην αξιοπρέπεια και την επιβίωση. Το θέμα είναι σε τι βαθμό είσαι αποφασισμένος να επιβιώσεις εις βάρος της αξιοπρεπειάς σου. Εδώ τα όρια είναι συχνά δυσδιάκριτα.
Πολιτικά ορθό λόγο όμως χρησιμοποιούν και οι συγγραφείς. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει ένα ρεύμα προς αυτόν που σε μεγάλο βαθμό έχει ήδη επικρατήσει. Αντί να βγάλεις τον βόρβορο της ψυχής σου επάνω σε έναν ήρωα περιγράφοντας με ρεαλιστικό τρόπο το ποιον του, προχωράς στις παραμέτρους που συνθέτουν το χαρακτήρα σου και με το ψυχαναλυτικό σου νυστέρι καρατομείς τον εγκεφαλό του έτσι που να μην είναι σε θέση κανείς να καταλάβει αν πρόκειται για τέρας ή για έναν πολύ δυστυχισμένο άνθρωπο. Ή ταυτίζεις τα τέρατα με τους πολύ δυστυχισμένους ανθρώπους κι αυτό είναι κατά την άποψή μου το οικτρό λάθος της λογοτεχνίας. Διότι τέρατα μπορεί και συνηθέστερα είναι, οι πολύ ικανοποιημένοι με τον εαυτό τους άνθρωποι.
Για να πάμε στις διάφορες κατηγορίες των ανθρώπων και τους κώδικες συνεννόησης και αποδοχής από τους οποίους δεν ξεφεύγει ούτε η λογοτεχνία. Η τηλεόραση εδώ έχει κάνει καλά τη δουλειά της. Η γλώσσα ισοπεδώθηκε παντελώς, οι άνθρωποι μεταξύ τους μιλάνε την τηλεοπτική γλώσσα που περιλαμβάνει εκφράσεις προσώπου και νεύματα τη λέξη "βασικά" απαραίτητα και την μετατροπή της ονομαστικής ενικού του ουδετέρου των δικατάληκτων επιθέτων σε ονομαστική πληθυντικού αρσενικού/θηλυκού. Το αγενές, το σαφές, το πλήρες,
"Το αγενή κορίτσι, το σαφή νόημα, το πλήρη συμπέρασμα". Καλλιτέχνες και συγγραφείς παίρνουν το χρίσμα στην κολυμπήθρα των σεμιναρίων και στρατιές επίδοξων διασημοτήτων παρευλαύνουν με ένα τετράδιο στα χέρια καταφθάνοντας από τα πολύ βόρεια και τα πολύ νότια προάστεια για να δοκιμάσουν τις συγγραφικές τους ικανότητες. Ευθαρσώς δηλώνουν ότι ποτέ πριν δεν ένιωσαν την ανάγκη να γράψουν και ψάχνουν το δρόμο και τον τρόπο της εκφρασής τους μέσα από μια σειρά προτεινόμενες λύσεις. (Αν δεν σου κάνει η ποίηση έχουμε και τον θεατρικό λόγο, αν πάλι δεν σε τραβάει αυτός, υπάρχουν και οι ταινίες μικρού μήκους, έχουν λιγότερα λόγια αυτές και μετά πάμε στην υποκριτική όπου εσύ δεν χρειάζεται να γράψεις τίποτα, το κάνουν άλλοι για σένα, αλλά πρέπει να μάθεις να διαβάζεις, μήπως αν αγόραζες το παλιό βιβλίο της πρώτης δημοτικού που είναι και συλλεκτικά πια, τον Μίμη και την Άννα, σε βοηθούσε να καταλάβεις τι γίνεται εδώ πέρα;"
Άντε μετά να δηλώσεις συγγραφέας και να πεις ότι περιφρονείς και τον εξεζητημένο λόγο. Σου έρχεται να επιστρατεύσεις τα πνεύματα Βέλτσου Κάφκα Καστοριάδη και Αξελού, όλους τους συγγραφείς που αγάπησες από Ευρώπη Ασία και Αμερική, όλους που σ έκαναν να περπατάς παραμιλώντας στην άσφαλτο, να μαζευτούν λοιπόν να βγάλουν μια κραυγή όλα αυτά τα πνεύματα και να γκρεμίσουν κάθε χάρτινο πύργο της γλώσσας της πουτάνας, της γλώσσας που κόκαλα απέκτησε για να μασάει γιαούρτι. Γιατί άλλο να ξοδεύεις τη ζωή σου όλη προσπαθώντας να μάθεις πως να γίνεις απλός κι άλλο να κάνεις την ηλιθιότητα και την έπαρση σημαία, τσουβαλιάζοντας ύφη, τεχνοτροπίες, εποχές, φιλοσοφίες και πνεύματα αιώνων σε τρεις παραγράφους που η πρώτη έχει αραδιασμένα τα ονόματα των μεγάλων δημιουργών, η δεύτερη μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία της λογοτεχνίας και η τρίτη οδηγίες και συμβουλές για το πως μπορεί κανείς με τον καλύτερο τρόπο να χρησιμοποιήσει τον εκφυλισμό της για να γίνει συγγραφέας. Άι γαμίδια κύριοι.
Πολιτικά ορθός λόγος λοιπόν εφαρμόζεται κι εδώ.
Βλέπετε πως αυτός έχει πλέον εισχωρήσει σε κάθε έκφανση της κοινωνικοπολιτικής και της ερωτικής μας ακόμα ζωής, μοιάζουμε όλοι πια μεταξύ μας γλωσσικά, μοιάζουμε και οπτικά σαν ήρωες ενός ανατριχιαστικού μυθιστορήματος αποκλεισμένοι στο νησί της ευτυχίας.
Πρέπει να κλείσω γιατί ήρθε η ώρα να φύγω για τη δουλειά. Να βγω έξω εκεί και να ανακατευτώ πάει να πει με το μεγάλο σώμα των ανθρώπων που οι μισοί ψάχνουν την ουσία τους στα βιβλία και οι άλλοι μισοί το βιβλίο μέσα στην ουσία τους ότι κι αν μπορεί να σημαίνει αυτό, αποκομμένοι από το χθες και το αύριο, με παντελή την άγνοια του φουτουρισμού και των άλλων εννοιών που θα δικαιολογούσαν το χασιμό τους, ασφαλείς ωστόσο ανάμεσα σ' αυτήν και την απαξία της γνώσης. Ο πολιτικά ορθός λόγος απαιτεί ν' αποκαλώ τους αγάμητους, ανθρώπους με σεξουαλικές διαταραχές. Αλλά δεν φτάνει αυτό. Τίποτα δεν είναι αρκετό για να κατονομάσει κανείς την ηλιθιότητα του κόσμου στις μέρες μας.